คณะศิลปกรรมศาสตร์ จุฬาฯ จัดโครงการบูรณาการด้านศิลปะและจิตวิทยาเชิงบวก ส่งเสริมครูดูแลสุขภาวะตนเองและนักเรียนประถมศึกษา

1 มีนาคม 2567

ผู้เขียน ธิติรัตน์ สมบูรณ์

การได้รับประสบการณ์เชิงลบ ความเครียดและการไม่สามารถแก้ปัญหาได้ด้วยตนเอง ทำให้สถานการณ์ด้านสุขภาวะทางจิตของเด็กประถมศึกษามีแนวโน้มที่จะประสบปัญหาสูงขึ้น ทั้งในด้านภาวะตึงเครียดและภาวะซึมเศร้า ซึ่งอาจนำไปสู่ภาวะวิกฤตได้ “ศิลปะ” เป็นสื่อที่สามารถเข้าถึงเด็กประถมศึกษาได้ง่าย ทำให้เกิดสมาธิและการให้คุณค่าในการอยู่กับปัจจุบัน ศิลปะจึงเป็นตัวเลือกที่น่าสนใจในการแก้ปัญหาสุขภาวะทางจิตในเด็ก

ศูนย์วิจัยนวัตสหศิลป์เพื่อสุขภาวะ คณะศิลปกรรมศาสตร์ – อิมิลี่ ซากอย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ร่วมกับสำนักวิชาการสุขภาพจิต และสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ จัด“โครงการบูรณาการด้านศิลปะและจิตวิทยาเชิงบวกเพื่อส่งเสริมสมรรถภาพครูในการดูแลสุขภาวะตนเองและนักเรียนระดับประถมศึกษา” เป็นการผสมผสานจิตวิทยาทางบวก เพื่อกระตุ้นให้เกิดความยืดหยุ่นและความแข็งแกร่งในจิตใจ เป้าหมายหลักของโครงการนี้มุ่งเน้นในการส่งเสริมสมรรภาพครูในการดูแลสุขภาวะตนเองและนักเรียนผ่านการจัดการฝึกอบรมให้ความรู้แก่ครูจำนวน 400 คน จาก 200 โรงเรียน เพื่อส่งเสริมการแก้ปัญหาและเยียวยาจิตใจทางด้านอารมณ์ และสุขภาวะทางจิต รวมถึงเสริมสร้างพัฒนาการทางอารมณ์ผ่านทางศิลปะให้แก่นักเรียน

ศ.ดร.บุษกร บิณฑสันต์ อดีตคณบดีคณะศิลปกรรมศาสตร์ จุฬาฯ วิทยากรผู้เชี่ยวชาญ และเป็นผู้ริเริ่มพัฒนาโครงการดังกล่าว ได้จัดโครงการดังกล่าวขึ้นเพื่อเสริมสร้างความรู้ ทักษะ และส่งเสริมคุณครูในการใช้ศิลปะเพื่อบำบัดความเครียด โดยการถ่ายทอดผ่านจินตนาการออกมาในรูปธรรมเชิงประจักษ์ เป็นการใช้ศิลปะเพื่อเยียวยารักษา พัฒนาจิตใจ เสริมสร้างสมาธิ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงานและการดำรงชีวิตประจำวัน ป้องกันไม่ให้เกิดภาวะอารมณ์ขั้นวิกฤต

อ.ดร.นิศรา เจริญขจรกิจ หลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาศิลปะบำบัด คณะศิลปกรรมศาสตร์ จุฬาฯ กล่าวว่า ปัจจุบันมีงานวิจัยมากมายที่ศึกษาและมองว่าศิลปะบำบัดเป็นศาสตร์และศิลป์หนึ่งของการทำจิตบำบัด (psychotherapy) ที่ใช้ศิลปะเป็นเครื่องมือสำคัญเพื่อช่วยเหลือบุคคลที่มีปัญหาด้านอารมณ์และจิตใจ โดยเน้นการดูแลสุขภาพแบบองค์รวมที่เน้นกระบวนการและกิจกรรมทางศิลปะ ไม่ได้เน้นที่ผลงานหรือคุณค่าทางศิลปะ ตามงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง ประโยชน์ของศิลปะบำบัด นอกจากจะช่วยส่งเสริมสภาวะจิตใจ อาทิ ภาวะซึมเศร้า วิตกกังวล และความเครียดแล้ว ยังช่วยส่งเสริมสภาวะทางร่างกาย เพื่อการจัดการกับความเจ็บปวด การประสานงานการเคลื่อนไหวของร่างกาย และเสริมสร้างทักษะทางสังคม ความสัมพันธ์ นำไปสู่คุณภาพชีวิตที่ดีอีกด้วย

“โครงการบูรณาการด้านศิลปะและจิตวิทยาเชิงบวกเพื่อส่งเสริมสมรรถภาพครูในการดูแลสุขภาวะตนเองและนักเรียนระดับประถมศึกษา” ได้รับผลตอบรับที่ดีจากครูอย่างล้นหลาม หนึ่งในผู้เข้าร่วมโครงการกล่าวว่า “ชื่นชอบกิจกรรมที่ได้เข้าร่วมนี้เป็นอย่างมาก ทั้งการได้เรียนรู้เกี่ยวกับสภาพจิตใจของตน ความเข้าใจในตัวเอง การอยู่กับปัจจุบัน รวมไปถึงความผ่อนคลายที่ได้จากกิจกรรมและบรรยากาศ นอกจากนี้ ทางวิทยากรและทีมงานยังมีความเป็นกันเอง เข้าอกเข้าใจและใส่ใจกับผู้มาเข้าร่วมกิจกรรมอีกด้วย”

“ศิลปะเป็นมากกว่าการร่างลายเส้น หรือเติมสีบนกระดาษ แต่เป็นการให้มือและหัวใจ อธิบายออกมาแทนสมอง เป็นการสื่อสารบอกเล่าเรื่องราวและตัวตนของผู้นั้นโดยไร้ตัวอักษร รวมไปถึงทำให้ผู้คนสังเกต สีสันและเห็นคุณค่าของสิ่งรอบตัว”

โครงการบูรณาการด้านศิลปะและจิตวิทยาเชิงบวกเพื่อส่งเสริมสมรรถภาพครูในการดูแลสุขภาวะตนเองและนักเรียนระดับประถมศึกษา” จึงเป็นประโยชน์อย่างยิ่งต่อครูผู้ดูแลเด็กนักเรียนซึ่งเป็นอนาคตของชาติ รวมทั้งส่งเสริมการใช้ศิลปะในการแก้ปัญหาสุขภาวะทางจิตของเด็กประถมศึกษา นอกจากนี้โครงการนี้ยังสอดคล้องกับการพัฒนาที่ยั่งยืนที่สหประชาชาติกำหนดขึ้นในเป้าหมายที่ 3 (SDG 3 : Good Health and Well-being) “การมีสุขภาพและความเป็นอยู่ที่ดี” อีกด้วย