คณะศิลปกรรมศาสตร์ ร่วมกับวิทยาลัยประชากรศาสตร์ และศูนย์เครือข่ายการเรียนรู้เพื่อภูมิภาค จุฬาฯ เปิดต้นแบบระบบนิเวศวัฒนธรรมของการเป็นสังคมสูงวัยที่มีคุณภาพในจังหวัดน่าน

          ผศ.ดร.รักชนก คชานุบาล คณบดีวิทยาลัยประชากรศาสตร์ จุฬาฯ ร่วมด้วย ศ.ดร.ขำคม พรประสิทธิ์ คณบดีคณะศิลปกรรมศาสตร์ จุฬาฯ และศูนย์เครือข่ายการเรียนรู้เพื่อภูมิภาค นำคณะนักวิจัยเก็บข้อมูลในพื้นที่จังหวัดน่านเป็นครั้งที่ 2 ระหว่างวันที่ 15-17 พฤษภาคม 2568 ณ กำแพงเมืองน่าน วัดมงคล พร้อมด้วย รศ.ดร.พรประพิตร์ เผ่าสวัสดิ์ รองคณบดีฝ่ายวิรัชกิจ คณะศิลปกรรมศาสตร์  อ.ดร.นพวรรณ พจน์พิศุทธิพงศ์ รองคณบดีฝ่ายวิจัย วิทยาลัยประชากรศาสตร์ และนายกิตติศักดิ์ เรืองมั่น นักวิจัยวิทยาลัยประชากรศาสตร์ เพื่อสร้างความเข้มแข็งระบบนิเวศวัฒนธรรมจังหวัดน่านรองรับสังคมสูงวัยอย่างยั่งยืน การสร้างโอกาสให้ผู้สูงอายุสามารถมีส่วนร่วมทางสังคมและวัฒนธรรมอย่างต่อเนื่องจะทำให้ผู้สูงอายุลดภาวะโดดเดี่ยวทางสังคม และเสริมสร้างความรู้สึกมีคุณค่าในตนเอง เมื่อผู้สูงอายุมีส่วนร่วมกิจกรรมทางวัฒนธรรมอย่างต่อเนื่องจะส่งผลเชิงบวกต่อสุขภาวะที่ดีของผู้สูงอายุทั้งร่างกายและจิตใจ การสร้างต้นแบบครั้งนี้มีวัฒนธรรมด้านอาหารเป็นเครื่องมือในการเชื่อมโยงนำผู้สูงอายุมาทำกิจกรรมร่วมกัน มีการเสวนากลุ่มเกี่ยวกับวิถีชีวิต วัฒนธรรมการฟ้อน และวัฒนธรรมอาหารที่ส่งผลกับสุขภาพ

         

         ผักที่หาสะดวกและขึ้นริมรั้วบ้าน ล้วนมีสรรพคุณทางยา เป็นองค์ความรู้ที่ได้รับการอธิบายโดยเจ้าญาณ  สองเมืองแก่น ปราชญ์จังหวัดน่าน รางวัลครูศิลป์ของแผ่นดิน พ.ศ. 2558 โดยสถาบันส่งเสริมศิลปหัตถกรรมไทย (องค์การมหาชน) สมุนไพรที่นำมาปรุงอาหารโดยเฉพาะ “แกงแค” เป็นอาหารพื้นเมืองน่านที่มีคุณค่า มีสรรพคุณทางอาหารและยาส่งผลให้มีสุขภาวะที่ดี ใบแค (ภาคกลางเรียกว่าชะพลู) เป็นวัตถุดิบหลัก

         แกงแคเป็นอาหารที่สืบทอดมาตั้งแต่บรรพชน ได้ถ่ายทอดความสำคัญของแกงแคจากการได้ใช้ชีวิตและได้ซึมซับจากคุณทวด คุณตา คุณยาย ญาติผู้ใหญ่ทั้งหลายเล่าว่า แกงแคเป็นอาหาร 1 ใน 4 ตั้งสำรับต้อนรับอาคันตุกะของเจ้าผู้ครองนครน่าน (แกงแค แกงสะนัด น้ำพริก ลาบ) ต่อมาเป็นอาหารรับประทานกันเองทั่วไป ทำรับประทานกันที่บ้านตามสะดวก เก็บผักหาง่าย ริมรั้วในบ้าน แม้แต่ยอดมะเขือเทศก็ใส่ได้ แกงแคประกอบไปด้วย ส่วนผสมน้ำพริก เนื้อสัตว์ และผักสดที่นำมาปรุงด้วยกัน เครื่องปรุงพื้นถิ่นที่ให้รสชาติโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์ของแกงแค คือ มะแขว่น เถาวัลย์ชะคร้าน และดอกข่า ทำให้ได้กลิ่นหอม ถึงแม้มีรสชาติเผ็ดร้อนแต่ก็ให้รสชาติละมุน

        

           อ.ศรีสวัสดิ์ แพทย์สมาน ประธานกลุ่มสตรีเทศบาลเมืองน่าน กล่าวว่า สมาชิกของเทศบาลสตรีเมืองน่านมีความสุขในการร่วมกิจกรรมที่หลากหลายของกลุ่มสตรีผู้สูงอายุ โดยเฉพาะการจัดกิจกรรมปรุงอาหารรับประทานร่วมกันทั้งที่จัดโดยโรงเรียนผู้สูงอายุ รวมทั้งกิจกรรมของคณะผู้วิจัยจากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย นอกจากกิจกรรมด้านการทำอาหาร กลุ่มสตรีผู้สูงอายุมีการฟ้อนล่องน่านเพื่อออกกำลังกาย การเสวนา ส่งผลให้สตรีผู้สูงอายุมีร่างกายที่แข็งแรง จิตใจเบิกบาน ทำให้มีความสุข ได้เข้าสังคม และเรียนรู้ประโยชน์ของสารอาหารและสรรพคุณของเครื่องปรุงในอาหารชนิดต่าง ๆ

         

         การลงพื้นที่ในครั้งที่ 2 เป็นการสำรวจข้อมูลของกลุ่มสตรีผู้สูงอายุเทศบาลเมืองน่านที่มีสมาชิกมากกว่า 200 คนการทำกิจกรรมครั้งนี้ วิทยาลัยประชากรศาสตร์และคณะศิลปกรรมศาสตร์ได้สำรวจข้อมูลเชิงลึกในพื้นที่อำเภอเมือง จังหวัดน่าน และได้เชิญชวนสมาชิกเข้าร่วมกิจกรรมเพื่อร่วมกันทำความเข้าใจบริบทพื้นที่ของผู้สูงอายุ สำรวจช่องว่างระหว่างวัย การสร้างรายได้ของผู้สูงอายุ การใช้เวลาของผู้สูงวัยในสังคม การดูแลครอบครัว และประสบการณ์ในครอบครัวของผู้สูงวัย จากบริบทการเปลี่ยนแปลงทางสังคมในปัจจุบัน การลงพื้นที่ในครั้งนี้ทำให้โครงการสามารถสร้างความร่วมมือกับกลุ่มสตรีผู้สูงอายุในจังหวัดน่าน เสริมสร้างความเข้มแข็งทางบริบทวัฒนธรรมในการสื่อสารระหว่างวัย และการสื่อสารข้อมูลให้กับผู้สูงวัยเกี่ยวกับข้อมูลเรื่องอาหารและประโยชน์ของอาหารพื้นเมือง เพื่อสร้างความเข้มแข็งทางระบบนิเวศวัฒนธรรมจังหวัดน่าน

          คณะศิลปกรรมศาสตร์ วิทยาลัยประชากรศาสตร์ และศูนย์เครือข่ายการเรียนรู้เพื่อภูมิภาค จะเผยแพร่องค์ความการบูรณาศาสตร์ร่วมกันผ่าน จุลสาร“กิ๋น ฮอม ตอม ม่วน” ที่พัฒนาร่วมกันระหว่างจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ปราชญ์จังหวัดน่าน และกลุ่มผู้สูงอายุจังหวัดน่าน โดยจะออกวารสารฉบับแรกเรื่อง “แกงแค: วัฒนธรรมอาหารสร้างสรรค์” ที่เน้นศิลปวัฒนธรรมประจำถิ่นกับการพัฒนาคุณภาพชีวิตในบริบทสังคมสูงวัยอย่างยั่งยืน

• Facebook
• Twitter
• Line